Kunnen psychedelica helpen bij dysregulatie van het zenuwstelsel?

september 24, 2025
Mirjam Sprenger

3 min read

Dysregulatie van het zenuwstelsel kan zowel lichamelijke als mentale klachten veroorzaken. Steeds vaker wordt onderzocht of psychedelica, zoals psilocybine of LSD, hierbij een rol kunnen spelen. Maar wat zegt de wetenschap hierover, en waar moet je rekening mee houden?

Let op: dit artikel is uitsluitend bedoeld voor informatieve doeleinden en vervangt geen medisch advies. Raadpleeg altijd een arts of specialist bij klachten.

Wat betekent dysregulatie van het zenuwstelsel?

Het zenuwstelsel is een complex netwerk dat boodschappen verstuurt tussen hersenen, organen en spieren. Het reguleert vitale functies zoals ademhaling, hartslag en de reactie op prikkels.

Wanneer het zenuwstelsel uit balans raakt, spreken we van dysregulatie. Dit kan leiden tot klachten zoals:

Slaapproblemen
Chronische vermoeidheid
Angst of depressieve gevoelens
Hartkloppingen of wisselende bloeddruk
Spier- en gewrichtspijn

Een belangrijke rol speelt hierbij het autonome zenuwstelsel, dat bestaat uit:

Het sympathische zenuwstelsel (vecht-of-vluchtreactie, stressrespons)
Het parasympathische zenuwstelsel (rust en herstel)

Meer achtergrondinformatie vind je bij Cleveland Clinic – Nervous System.

Mogelijke oorzaken van dysregulatie

Er zijn verschillende factoren die het zenuwstelsel uit balans kunnen brengen, zoals:

Chronische stress
Traumatische ervaringen (bijv. PTSS)
Auto-immuunziekten of chronische ontstekingen
Hormonale disbalans
Long Covid en andere post-virale klachten

Onderzoek wijst uit dat een ontregeld zenuwstelsel zowel lichamelijke klachten (bijv. migraine, cardiovasculaire problemen) als mentale klachten (angststoornissen, depressie, OCD) kan versterken.

Psychedelica en hun mogelijke werking

Psychedelica zijn stoffen die het bewustzijn en de waarneming beïnvloeden. Voorbeelden zijn psilocybine (uit paddo’s en truffels), LSD en DMT. Ze werken vooral via de serotonine-receptoren (5-HT2A) in het brein, die betrokken zijn bij stemming, emotie en zintuiglijke verwerking.

Invloed op neuroplasticiteit

Uit voorlopig onderzoek blijkt dat psychedelica de neuroplasticiteit kunnen bevorderen – het vermogen van de hersenen om nieuwe verbindingen te vormen. Dit kan mogelijk helpen bij het doorbreken van starre stress- en angstpatronen die ontstaan door zenuwstelsel-dysregulatie.

Zie: Psychedelics and Neural Plasticity – Journal of Neuroscience, 2022.

Wat weten we tot nu toe?

De meeste studies zijn kleinschalig of uitgevoerd bij mensen met andere klachten (zoals depressie of PTSS).
Er is nog geen grootschalig klinisch bewijs dat psychedelica direct helpen bij zenuwstelsel-dysregulatie.
Mogelijke voordelen liggen in het stimuleren van herstelmechanismen in de hersenen en het doorbreken van chronische stresspatronen.
Risico’s zijn er ook: psychedelica kunnen bijwerkingen veroorzaken, zoals angst, paranoia, hartkloppingen of verergering van psychische klachten.

Belangrijke aandachtspunten

Niet zelf experimenteren: psychedelica zijn krachtige middelen en ongeschikt voor zelfbehandeling.
Begeleiding is cruciaal: onderzoek gebeurt altijd in gecontroleerde, therapeutische setting onder begeleiding van professionals.
Individuele verschillen: niet iedereen reageert hetzelfde; bij sommige mensen kunnen klachten juist verergeren.

Een laatste overweging

De eerste onderzoeksresultaten laten zien dat psychedelica mogelijk een rol kunnen spelen bij het ondersteunen van het zenuwstelsel. Toch is het nog te vroeg om hier duidelijke conclusies aan te verbinden. Er is meer wetenschappelijk bewijs nodig voordat deze middelen een vaste plek binnen de reguliere zorg kunnen krijgen.

Heb je klachten die te maken kunnen hebben met een ontregeld zenuwstelsel? Bespreek dit dan altijd met een arts of behandelend specialist. Psychedelica zijn geen kant-en-klare oplossing en niet geschikt om zelfstandig mee te experimenteren.

Benieuwd naar legale microdosing-producten en informatie? Bekijk ons aanbod in de shop.

Over de auteur

Mirjam Sprenger is tekstschrijver voor het Taaldomein. Ze richt zich voornamelijk op het schrijven over gezondheid, voeding en supplementen, waarbij betrouwbaarheid en duidelijkheid van de informatie voorop staan.